10
سکوت، جدایی دیوار از بهرام
یکی دو ماه پیش… یادتونه سال تحویل… خدا رو شکر ...
"سکوت" بهرام یک آلبوم اصیل هیپ-هاپ فارسی محصول یکی از حرفه ای ترین تشکّل های رپ فارسی، “دیوار” است. هر کسی به هر مقوله ای از زاویه ی خود نگاه میکند و من هم قصد دارم شما را در زاویه ی دید خود سهیم کنم.
مسلما همه ی کسانی که شنونده ی حرفه ای این سبک هستند، هر چه بیشتر به “سکوت” گوش میدهند، بیشتر اشعار عمیق بهرام را درک میکنند. زخم های کهنه، کینه های قدیمی، گذشته ای تلخ، آینده ای گنگ و امیدی نیمه جان؛ همه و همه مفاهیمی هستند که با ظرافتی خاص در قفس کنایه ها و آرایه های ادبی بهرام حبس شده اند. قفسی که کلیدش تنها در دست کسانی است که این مفاهیم را از نزدیک لمس کرده اند. افرادی که نیاز به داشتن سواد ادبی بالایی ندارند. و این مشخصه ی اصلی اشعار هیپ-هاپ است… عمیق، در عین حال ساده! و طبق معمول غرور همیشگی بهرام در آثار این آلبوم هم طبق معمول مشهود بود. البته اگر یک رپکن این چنین غروری نداشته حداقل من یکنفر دوستش ندارم و کلا و اصولا از رپکن های شُسته رُفته و مهربان و متعلق به مردم و … متنفرم .
اگر کمی از بُعد تکنیکی به بهرام نگاه کنیم جهت دهی های هیپ-هاپ نوین فارسی را میبینیم. همانطور که همگی میدانیم رپکن هایی مثل سروش یا بهرام در حال حاضر از معدود افرادی هستند که رپ فارسی را جهت میدهند. مطمئنا وقتی آثار سه/چهارم و شش/هشتمی مثل “انجام وظیفه” یا “حرف های من” تولید میشوند خود به خود تولیدکننده های بازاری و سبُکِ رپ فارس حذف میشوند. شاید وقتی سال هشتاد و چهار شما یک کار رپ فارسی را که در آن قالبی کلیشه ای(۱) رعایت شده بود را میشنیدید آن رپکن را حرفه ای تلقی میکردید؛ اما امروز، هزار و سیصد و نود، این چنین قالب کلیشه ای از نظر حرفه ای خسته کننده و تکراری است، هر چند شعرش دارای مفهوم خاصی باشد. فرق سبک هیپ-هاپ با کلاسیک دقیقا در همینجاست که همواره با وجود حفظ اصالت خود در حال تغییر است ولی متاسفانه هنوز بسیاری از رپکن های ما در کوچه های تنگ و تاریک همان “دو قافیه ای” ها و “تیریک” های تکراری گیرکرده اند. واضح و مبرهن است که این تغییرات یک شبه اتفاق نمی افتد اما درجا زدن های رپکن های معمولی غیر قابل قبول است. بحث خود را ادامه میدهیم ...
صدای بهرام پخته تر شده، بهرام دیگر تکنیک های رپ کردن قدیم خود را به کار نمی برد و اصطلاحا “فِلو”ی خلاق و ریتم های جدید را با کلمات خود تولید میکند. زیبایی دیوار به خلاقیتش است. دیواری ها مقلّد نیستند. در پس احساس آهنگها و اشعار دیوار یک منطق خلاق نهفته است. اثر خلاقی مثل “خورشید خانوم” را اگر هزاران نفر دیگر بهتر تولید کنند، باز هم چیزی که به دل من و شما میشیند “خورشید خانوم” بهرام است. چرا؟ چون خالقش دیوار است. رپ فارسی اکنون به رپکن های خوبی که تنها به ریتم مسلّط باشند نیاز ندارد؛ بلکه تشنه ی “خلاقیت” است و مثال آن “سکوت” است، مثال آن “انجام وظیفه” است. اگر می خواهیم اینطور هنرمندان پیشرویی را الگو قرار دهیم، جای اینکه به این فکر کنیم “خوب حاجی! دیدی بهرام شیش و هش غمگین خوند؟! مام بریم یه کار اینطوری جم کنیم”؛ به ایده های نو و ادامه دادن این روند خلاقیت رپ فارسی فکر کنیم. جای فکر کردن به اهداف رویایی و دادن شعارهایی مثل “جهانی کردن رپ فارس” ابتدا به ساختن رپ فارسی بپردازیم. “اول اینی را که زاییده ایم بزرگ کنیم”. اصالت را حفظ کنیم ولی اصول را نه! این انجام وظیفه ها و سکوت ها تلنگری است برای همه ی تولیدکننده های رپ فارسی… این روزها یک کودک نه ساله هم قادر به ردیف کردن پانصد دو قافیه ای پشت سر هم است ...
نوشته های بلند قبل از اینکه شما را خسته کند خودم را خسته میکند. پس از بحث شعر و ریتم و فلو خارج میشویم و در مورد آهنگسازی بحث میکنیم. حتما همه در این مورد با من هم عقیده هستید. وقتی مثلا اجرای زنده ی آهنگ “جنگ و بیزنس” از “پیشرو” را قبل از پخش شدن آهنگش دیدید به اندازه ی آهنگش لذت نبردید. جدا از بحث کیفیت، فرق عمده ای که اکثر اجراهای زنده که به غلط مصطلح به فری-استایل مرسوم است، با نسخه ی اصلی آهنگ دارد “بیت” است. در یک آهنگ رپ همیشه قسمتی که از دیگر قسمت ها بیشتر به چشم می آید “شعر” کار است، اما یک شعر، هرچقدر هم خوب، به تنهایی نمیتواند منجر به یک اثر ماندگار شود. یک آهنگ رپ پس از طی کردن فرآیند تولید تبدیل به یک اثر تاثیرگزار هیپ-هاپ میشود که این روند به طور حرفه ای شامل برنامه ریزی در مورد موضوع و قالب، برنامه ریزی در مورد پخش، آهنگسازی، نوشتن شعر، ضبط، ویرایش، ضبط، ویرایش و خیلی چیزهای دیگر میباشد و این روند با نظارت یک مدیر صورت میگیرد. در پروژه ی “سکوت” این مدیریت توسط احسان قره ضیاالدینی صورت گرفت. ”سکوت”، تنها “سکوت” بهرام نیست. “سکوت” آتور و مضراب نیز هست. این آلبوم همکاری یک تیم قوی و حرفه ای بوده و بی انصافی است آنرا فقط “سکوت” بهرام بدانیم .
همانطور که بهرام با وجود حفظ شکل و شخصیتش پخته تر شد، پخته تر شدن آثار احسان آتور کاملا ملموس بود. در سینزده کاری که در “سکوت” آهنگسازی آتور بود هم اصالت هیپ-هاپ را میبینیم و هم خلاقیت. احسان قره ضیاالدینی توانست با سمپل سازی از آهنگ های قدیمی ایرانی فضایی را خلق کند تا بهرام بتواند اشعارش را در آن حل کند. از میکس و مسترینگ(۲) به هیچ وجه نمیتوان ایراد گرفت. این روند یکی از سخت ترین بخش های تولید یک اثر صوتی است که به شخصی باتجربه، باحوصله و دانا نیازمند است؛ و خوب؛ احسان آتور از پس این بخش به خوبی بر آمد. تنها چیزی که من را کمی اذیت میکند جدا جدا ضبط شدن ابیات آهنگهاست. البته نمیتوان به این مسئله به عنوان یک نقص فنی نگاه کرد ولی به عنوان یک شنونده ی حرفه ای دوست ندارم یک بیت چند میلی ثانیه قبل از پایان بیت قبل شروع شود یا در بعضی آهنگایی که سرعت خواندن خواننده بالاست، یک حس به اصطلاح “وصله پینه ای” به من دست بدهد. این مسئله میتوانست با کمی دقت بیشتر در زمان نوشتن شعر و در زمان ضبط حل شود. بازهم تاکید میکنم؛ این تنها نکته ای سلیقه ای و ظریف است که مورد توجه عده ای بسیار اندک است. نکته ی دیگر نویز اول آهنگ “به چی اعتقاد داری” است که با صدایی کم، در بلندگو ها چپ و راست میشود. فکر میکنم احسان آتور این کار را از قصد انجام داده تا “ریسمپل” بودن آهنگ را به شنونده القاء کند؛ ولی برای من چندان دلنشین نبود .
و اما مضراب! توانست کاملا با قدرت ورود خود را به طور رسمی به جامعه ی آهنگسازی هیپ-هاپ اعلام کند. نسبت یک به سینزده نسبت جالبی برای تقسیم آهنگسازی یک آلبوم نیست اما مسلما احسان آتور با توجه به یکسری فاکتورهای مدیریتی خود تصمیم به این امر گرفته، دلایل خصوصی خود را دارد و لزومی هم ندارد این دلایل را توضیح دهد. “در نرو” برخلاف اکثر بیت های “سکوت” ریسمپل شده نیست. وقتی به آهنگ ششم میرسید کمی حال و هوای حماسی هیپ-هاپی به شما دست میدهد و اصطلاحا دوست دارید سرتان را روی ریتم تکان دهید. بهرام هم به زیبایی توانست مانند همکاری های دیرینه ی خود با آتور با آهنگسازی مضراب به زیبایی ارتباط برقرار کند و در نهایت “در نرو” را تولید کند .
نکته ی دیگری که زیر تنوع و زیبایی “سکوت” پوشانده شده، عدم وجود خواننده ی میهمان است که کمی فضای آلبوم را خسته کننده و بسته میکند .
آلبوم کاملا آنی پخش شد و خود این کار شوک زیادی وارد کرد. اما شوک بیشتر بیانیه ی رسمی دیوار بود که شیرینی “سکوت” را تلخ کرد… بهرام از دیوار جدا شد… اگر احسان آتور یا دیوار را بشناسید میدانید یا حرفی را نمیزند و یا اگر بزند عمومی میزند. دلیل جدایی بهرام و دیوار هم جزو همین دست اخبار است. دلیل و چرایی جدایی دیوار و بهرام مانند بقیه ی اخبار دیوار در هاله ای از ابهام بوده مگر اینکه بهرام یا احسان تصمیم به دادن بیانیه ی دیگری بگیرند که من این را بعید میدانم. پس خودتان را با پرسش های بی مورد خسته نکنید. امیدواریم هم بهرام و هم دیوار موفق باشند .
آقایان بهرام، آتور، مضراب؛ از طرف میلیون ها ایرانی که “سکوت” شما را مجانی شنیدند و میشنوند ابراز شرمندگی میکنم. شرمسارم که ستاره هایی مثل شما باید در چنین وضع بی پولی زندگی کنند. امیدوارم روزی برسد که این آسمان قدر تمام ستاره های خود را بداند. ما قدر شما را میدانیم و دوستتان داریم، هرچند دستمان کوتاه است .
پی نوشت :
1. قالبی مرسوم و کلیشه ای که در آن هر مصراع در یک میزان با دو قافیه شکل میگیرد..
2. میکس و مسترینگ را چون دوستان سوال کرده بودند خیلی کوتاه و خلاصه باز میکنم. میکس و مسترینگ فرآیندی کیفی در روند تولید هر آهنگی است که از زمان آهنگسازی (قبل از ضبط صدای خواننده) تا تولید آخرین نسخه ای که به دست من و شما میرسد در حال انجام است. محصول میکس و مسترینگ بر اساس هدف خود (اینترنت، سی-دی، کنسرت، دیسکو و …) کیفیت نسخه ی نهایی آهنگ است .
■ نویسنده : نویـــــــــد / دانلود آلبوم " لینک اول " / دانلود آلبوم " لینک دوم "